Namen
Namen kloppen vaak niet. Voornamen haast nooit, achternamen meestal niet. Als je naar de oorspronkelijke betekenis kijkt tenminste. Neem nou mijn geboortedorp: Appelman verkocht eieren, Peerdeman geen paarden. Bakker was melkboer of kruidenier, De Haan of Slijkerman bakker. Onze buurman Bakker was veeboer. Meestal waren we ons in de dorpsgemeenschap totaal niet bewust van die onjuistheid. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat Trudy Leger iets met soldaten moet hebben gehad en pastoor Van Sante iets met ’t Zand.
Voornamen waren soms zelfs zonder meer misleidend. Die van mij, Gerard of Gerhardt, betekent ‘dapper met de speer’, volslagen tegengesteld aan mijn zachtmoedig karakter. Afra, mijn vorig jaar overleden oudste zus, was geenszins een Afrikaanse. Mijn jongste broer heet Koos, wat komt van Jacobus, een bijbelse naam -in het Hebreeuws Ja-akof- die naar aanleiding van Genesis 25,26 als ‘hielengrijper’ wordt vertaald, terwijl ik hem daar nog nooit op betrapt heb. Het meest openbarende van mijn bewustwording op dit punt was dat ik me van deze onjuistheden vroeger nooit bewust ben geweest. We wisten precies over wie we het hadden en gebruikten ter voorkoming van misverstand een bijnaam die in eigen kring bedacht was, vaak een typerende of humoristische betekenis had en soms als een wat denigrerende scheldnaam kon overkomen.
Oorlog
Wie had gedacht dat onze nieuwe eeuw zoveel oorlog zou meebrengen? De mensen van mijn generatie waren er soms een beetje trots op dat het na de twee wereldoorlogen uit de tijd van hun ouders -misschien mede door onze inzet voor de Vredesbewegingen- in ons land niet meer tot zo’n internationale ramp was gekomen en verheugden zich dat ze in een betrekkelijke vredestijd waren geboren. Maar nu zitten we toch weer met de oorlogsdreiging van de Russen en de Europese verantwoordelijkheid voor de vrije ontplooiing van Oekraïne. En intussen met Israël tegenover de Palestijnen in een uitbarsting van oorlogsgeweld. Ik prijs me gelukkig dat óns ’geloof’ er -zoals in de Middeleeuwen- niet direct bij betrokken is en dat onze geestelijke voorgangers met veel jongeren proberen een andere mentaliteit te bevorderen. Maar ik citeer de apostel: Weest ingetogen en waakzaam want uw duivelse tegenstander zwerft rond als een brullende leeuw op zoek naar wie hij kan verslinden. Weerstaat hem door de kracht van uw diepere vertrouwen (1 Petrus 5, 8-9).
Voetbal
Even overschakelen: Voetbal is gelukkig geen oorlog! Het mag dan een rommeltje zijn in sommige clubs of in de stadions, gelukkig kunnen er nog duizenden van ons genieten van de sport -voorlopig niet zozeer het schaatsen- zoals van het voetballen. Het Nederlands elftal heeft weer een prima coach met enkele uitblinkende toppers en de verslaggeving op de televisie verdient ook wel eens een compliment. Ik had vroeger niets met dat balgetrap maar ben intussen bekeerd door het televisievoetbal waarbij je gewoon in je luie stoel kunt blijven zitten zonder geblesseerd te raken. Nederland is aardig door de EK-kwalificatiewedstrijden heen gekomen en stadionschermutselingen zijn heel wat anders dan wereldoorlogen, dus…. Hup, Holland, hup…!
Erfzonde
Even terug naar de ernst: Hoe kan het toch de er zoveel kwaad is in de wereld? Van de week kregen we bij de koffie zowaar een heel gesprek over de Erfzonde!! We leerden vroeger op school dat de wereld verknoeid was. Goed begonnen in het paradijs, maar doordat de oermens at van de boom van goed en kwaad kwam de klad in ons bestaan: niet alleen bij (wereld)oorlogen, ook in eigen kleinere kring. Die boom betekent je geweten, legde de pastoor uit, daardoor hoor je de stem van God en dat moet je niet aantasten. Sommige protestanten vinden dat de mens er grondig door onderuitgehaald is en alleen door de van elders komende genade (sola gratia) nog gered kan worden, bij de traditionele roomsen gelooft men dat en toch nog een goede ondergrond bewaard is gebleven en de erfzonde door de doop kan worden uitgewist. In ons gesprek ontstond gelukkig geen theologisch gekissebis maar vroeg iedereen zich af of de mens verrot is of alleen aangetast. Wat vindt u?
Hoevinudie?
Gedichtje van U.S.A.-poëte Linda Pastan 1932-2023:
Waarom zijn je gedichten zo somber of donker, vraagt men mij.
Is de maan dat ook niet, het grootste deel van de tijd?
Is wit papier niet onvoltooid tot het donkere letters krijgt?
Schiep God niet met het licht ook de duisternis?
En naast ivoor ebbenhout, naast meeuwen kraaien?
En dat kleine moedervlekje op je bovenbeen?
Of bedoelde je te vragen: Waarom ben je zo vaak zo droevig?
Vraag het de maan. Die weet ervan.
