Velen in en om Hoorn zullen deze dagen verdrietig zijn om het overlijden van pastor Gerard Koning, van wie ik vele jaren in Hoorn collega proximus mocht zijn. Hij had een ander karakter (en een andere theologie?) dan ik maar we konden het goed met elkaar vinden, hij vanuit de Koepelkerk, ik vanuit de Engelbewaarders in Hoorn-Noord.

Mijn items voor deze tweede juniaflevering van deze nieuwsrubriek zullen wat korter zijn dan anders omdat ik enkele dagen in ons Hoornse Dijklanderziekenhuis heb gelegen in verband met een urologische behandeling. Bij oud-worden horen kennelijk de nodige kwaaltjes en gelukkig is daar tegenwoordig wat aan te doen.

De eerste helft van juni is dit jaar een volop zonnige periode. Niet alleen vanwege het stralende weer maar in de kring waarin ik leef ook door een dubbelfeest rond mijn persoontje dat ik binnen de mij vertrouwde omgeving mocht vieren: 85 jaar op deze aarde en 60 jaar in het geestelijk ambt. Bij alle treurig makende berichten uit de grotere wereld en soms ook uit mijn eigen kleinere kring (ziekte – ouderdom – afscheid enz.)

Onze behuizing hier in Hoorn bestaat uit vier ‘compartimenten’: het voormalige Engelbewaarderskerkgebouw dat nu een veelgebruikt uitvaartcentrum is geworden, de vroegere daarbij behorende pastorie, waar we met onze woongroep wonen, de nieuwgebouwde woning van de beheerder (mijn jongste broer en zijn vrouw) met boven hen vier zelfstandige appartementen en op de begane grond tussen de vroegere pastorie en kerk nog twee wat grotere woongelegenheden.

Intussen hebben we de seculiere (= niet zozeer kerkelijke) nationale gedenkdagen die elk jaar terugkeren in ‘ons’ Nederland, weer achter de rug: konings(verjaar)dag, gevallenenherdenkingsdag en bevrijdingsfeest: resp. 10 j. en 56 j., 83 j. en 88 j. Onze koningsdag vergelijkend met de kroningsdag in Groot-Brittannië kun je je afvragen: wat is beter: de modernisering -elk jaar een beetje -zoals in Rotterdam of de traditie -zo oeroud mogelijk- zoals in Engeland?

Bij sommigen van u leidde de toegevoegde opmerking aan het einde van mijn vorige sitenieuwtjes (eerste helft april 2023) tot een misverstand. Nee hoor, ik ben voorlopig niet van plan te stoppen met dit tweewekelijkse ‘nieuws’ dat door de nodige lezers van deze site wel wordt gewaardeerd. Mijn opmerking sloeg op het prettige nieuwtje dat de tekstjes van deze rubriek van de laatste tien jaar (2013-2023) weer zijn verwerkt in een boekuitgave die met medewerking van mijn jongste broer en zijn vrouw door drukkerij Eurodruk werd verzorgd.

Door mijn opgelopen leeftijd en de daarbij horende energievermindering kan ik niet meer Pasen vieren zoals vroeger. Dat zou ik trouwens ook niet meer willen: liturgische beleving -daar kom ik nu steeds meer achter- is ook tot op zekere hoogte gebonden aan hoe oud je bent en aan welke wereld je meedoet. Vroeger was ik graag actief betrokken bij het opzetten en uitvoeren van het kerkelijke programma van de parochies waar ik was aangesteld…

Vroeger leerde ik op school dat er in De Nederlanden jarenlang (1350-1490) een oorlogszuchtige tegenstelling had bestaan tussen de Hoek(s)en -wij zeiden Hoeksen met een s, dat was Westfries- en de Kabeljauwen. Bij het verwerken van de verkiezingsuitslagen van vorige week vroeg ik me af of je van een ideologische, politieke en economische parallel kunt spreken. De Hoek(s)en waren conservatiever dan de Kabeljauwen. Ze beriepen zich op oude rechten, familietradities en privileges, ze waren agrarisch ingesteld en woonden meer op eigen plattelands grondgebied.

Van de week heb ik voor het eerst van mijn leven een Suske en Wiske-strip bekeken en ‘gelezen’. Het hoorde bij mijn opvoeding en opleiding om tegen dit soort ‘lectuur’ (niet: lit(t)eratuur!) in te gaan: leerlingen moesten in mijn tijd echt leren lezen, liever met boeken dan met kranten of ‘plaatjeswerk’. En op Hageveld moest ik als leerling afstand nemen van Nick Knatterton en Jan Groenhaar uit het Noordhollands Dagblad van thuis en zelfs Bomans’ Bommel en verdere rommel vermijden.

Vanouds is er in de r.-k. liturgie een soort angst verwerkt voor aardbevingen en andere bedreigingen vanuit de natuur zoals watersnood, droogte en hongersnood, epidemiën zoals lepra en pest, overtollige regen enz. Er werden speciale gebeden -waarschijnlijk door kloosterlingen gemaakt- opgenomen in de liturgische boeken. Het begrip terraemotus werd ons op het seminarie al vertrouwd gemaakt: we moesten ervoor bidden dat we er niet door zouden worden getroffen. Feitelijk had ik toen geen idee wat zoiets eigenlijk was.

Zondag 1 februari 1953. Ik was ruim veertien jaar en zat in de tweede klas van het seminarie in Heemstede. We hadden net in de les Nederlands het verschil geleerd tussen watersnood en waternood. Intussen hoor ik dus bij de nog levende weinigen die de ramp echt in hun leven hebben meegemaakt, maar gelukkig niet bij degenen die ellende ervan echt hebben ervaren.

Ja hoor, griep! Eigenlijk had ik het naar mijn gevoel nog zo slecht niet getroffen: geen corona gehad en goed geboosterd en daarna ingeënt tegen het griepvirus. Maar dat viel tegen: er speelde en speelt nog steeds een andere variant. Sinds mijn vijftiende nooit meer griep gehad of misschien niet in mijn geheugen opgenomen.

Ik ben blij dat 2022 voorbij is. Veel dierbaren heb ik in het afgelopen jaar verloren, onder wie mijn twee oudste zussen en een altijd ook met mij meelevende nicht. Bovendien ging de corona wel voorbij maar niet over en maakte die plaats voor een nieuwe overval: oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Gelukkig waren de nachten de vorige week pittig koud en kwam er ijs op de meeste sloten. Gelukkig, want vanwege de klimaatverandering was ik bang dat we geen winterervaring -pret en zorg- meer zouden meemaken.

Door omstandigheden kon ik dit jaar niet veel doen aan het heerlijk avondje van de goede sint. Misschien een goede reactie op het nieuws over die niet zo goede sint die niet uit Spanje kwam maar uit Polen. Wel ben ik gaan nadenken over de vraag of de sinterklaastraditie meekan naar de nieuwe tijd die we tegemoet gaan …

Onze Stichting Margriet heeft intussen al weer heel wat jaren een beheerder: mijn jongste broer. Hij woont met zijn vrouw naast me op ons terrein en is deze week zeventig jaar geworden. Ik weet nog goed dat ik op het klein-seminarie waar ik in 1952 tweede-klasser was, een telegram kreeg -die had je toen nog- waarin zijn geboorte me werd gemeld.

Dit jaar leek het herdenken van de overledenen op Allerzielen (2 november) sterker dan in voorgane jaren aanwezig te zijn in de actualiteit. Niet alleen de kerken -ook de protestantse- maar daarnaast ook de kranten, tijdschriften, radio en teevee en gespreksgroepen bleken er gevoelig voor te zijn.

Met heel veel genoegen kijk ik terug op een korte maar avontuurlijke reis naar Frankrijk afgelopen week. Met mijn bijna jarige zus mocht ik mee met de geheel door haar dochter en schoonzoon verzorgde tocht naar het noordwesten van La douce France, de omgeving van Amiëns. In een hypermoderne KIA met voldoende ingeslagen benzine.

Inderdaad, ik merk het: de boodschappen zijn duurder geworden. Omdat ik een hekel heb aan boodschappen doen -aan winkelen in het algemeen- ga ik maar één keer in de week naar de supermarkt en ben ik er intussen achter gekomen dat ik vóór de Oekraïne-crisis …

In de vorige weken heb ik drie ‘reisjes’ mogen maken, de een wat langer dan de andere twee. Met het ‘Westfries Genootschap’ naar Doorn, naar het overvolle kasteel van de voormalige Duitse keizer (wat een overdaad!?), met zus Ria naar Assen …

Afgelopen dinsdag -een stralende zomerdag- kreeg ik van mijn zwager samen met mijn broer en schoonzus een excursie aangeboden op en rond De Grote en Kleine Vliet in de Vier Noorder Koggen-polder. Er ging een wereld voor me open, terwijl ik daar vroeger toch alle hoeken en gaten heb gekend en beleefd.

Gelukkig is er vannacht een fikse regenbui gevallen. Onze tuin was eraan toe en was – n.b. tijdens de Hoornse kermis – veel tekort gekomen. De temperatuur was ook voor onszelf veel te hoog. Ik moet dan altijd weer denken aan ons moeder die in een hete zomer vaak uitriep dat de hitte haar zich ziek -wat ze nooit was- deed voelen als de temperatuur boven de vijfentwintig graden kwam.

Juist nu wij in onze familiekring de eerste twee van onze dierbare generatiegenoten hebben moeten afstaan, lijkt het wel of er overal een soort wake-up call gaande is aangaande het verwerken van onze eigen sterfelijkheid. Ik lees kranten en tijdschriften, ik volg de actualiteit via televisie en computer, ik doe mee aan gespreksgroepen en mailcontact: overal duikt het vrijmoedig zoeken naar en schrijven over de grenzen van onze leef-tijd en zelfs van onze aardse geschiedenis op.

Intussen is er in onze familie iets gebeurd wat diep verdriet geeft: onze oudste zus is na een uitzichtloze ziekte gestorven op 8 juli jl. Ze heeft een prachtig leven gehad, een benijdenswaardig huwelijk en een heerlijk gezin. En haar uitvaart was op een stralende zomerdag vanuit de Ruïnekerk in haar geliefde Bergen.

Elk jaar ontvang ik als lid van het Westfries Genootschap het daarbij behorende jaarboek. Bij het lezen daarvan voel ik me steeds weer beter geïnformeerd over de geschiedenis en de taal van mijn geboortegrond. Deze keer wil ik er twee mij aansprekende artikelen uit samenvatten. Het eerste is van taalkundige aard.

“Meidenvoetbal” telt tegenwoordig mee in onze mondiale samenleving, althans in het (kleine) geëmancipeerde en mondige gedeelte daarvan. Hoe boeiend het ook is om sportieve vrouwen achter een bal te zien aanhollen, het voetballen van jongens en mannen heeft voorlopig nog wel de overvoet, internationaal en zelfs in de Nederlandse sportwereld.

Tot mijn verrassing bracht de post me vorige week volkomen onverwachts een -niet zo dik- boek met als titel ‘Denkbeelden’, geschreven door een klasgenoot van me van vroeger. In het begin van de jaren vijftig kwam hij in hetzelfde jaar als ik op het klein-seminarie in Heemstede…

’s Morgens bij het wakker worden (omdat de nieuwe dag bij me aanklopt) is het altijd een te nemen besluit: o ja, ik moet eruit! Licht aan (zo nodig), gordijnen open, badkamer in, kleren aan, ranten gehaald, stukje bijbel gelezen, tv-nieuws aangezet, enz. enz.: een vast ritueel. De laatste tijd houd ik me bovendien aan twee nieuwe ‘programmapunten’: één geestelijk: de kruiswoordpuzzel van Trouw…

Woensdag 4 mei mocht ik in Schagen voor de past-rotarians een inleiding houden in verband met de herdenkingen op die dag. Ik nam als uitgangspunt de tekst die op menig oorlogsmonument gebeiteld staat: Voor God en Vaderland vielen… met daaronder de namen van de gevallenen. Zouden wij, als wij in onze tijd zo’n gedenksteen zouden willen oprichten, nog voor een aldus geformuleerde inbeiteling kiezen?

In de supermarkt waar ik op Witte Donderdag mijn paasboodschappen haalde, passeerde ik met mijn karretje twee vakkenvullende jongens die met elkaar in gesprek waren. De een had een Hollands uiterlijk -wat dat precies is laat ik aan u over-, de ander leek van verderop afkomstig. De eerste antwoordde, de ander vroeg.